Anti Comic Sans

designweekIn de Tuin der Typografie groeit wel eens onkruid. Er ontkiemen af en toe lettertype-ontwerpen die niet mooi zijn. Het gaat dan vaak om slechte aftreksels van klassieke fonts (bedoeld om de copyrights te omzeilen) of ontwerpen die alleen maar ten doel hebben te choqueren. Maar sinds enkele jaren is er één typografisch onkruid dat ongebreideld woekert.

 

De naam van het font: Comic Sans.

 

"Comic" omdat het appelleert aan stripverhaal- en cartoonachtige typografie. En "Sans" omdat het schreefloos is. Mijn vermoeden is dat men met deze "Sans"-toevoeging alleen maar een chique tintje eraan wilde geven, zoals "Ranja Primeur" of "Kroket au-bain-Marie". Kroketten zijn best lekker, maar aan Comic Sans valt niks lekkers te beleven. Het is gewoon een smerig lettertype, punt uit.

 

Enkele door mij zelf verzamelde trofeeën van gevalletjes Comic Sans...

 

Geen komische noot

 

hollywood Comic SansMijn pleidooi tegen deze smakeloosheid is méér dan alleen een uiting van m’n eigen persoonlijke smaak of voorkeur. Om het inzichtelijk te maken, zal ik eerst deze wantoestand vergelijken met een andere populaire kunstvorm: zingen.

Er zijn duizenden zo niet miljoenen mensen die goed kunnen zingen. En bij televisieprogramma’s zoals Idols verkneukelen we ons eerst aan de regelrechte miskleunen qua zangtalent, en dan gaan we over tot de orde: het ruziën over smaak. Uiteindelijk komt dan een "idol" uit de bus rollen wiens carrière verder mag gaan reiken dan tussen de schuifdeuren.

Toch speelt ‘n heel enkele keer iemand het klaar om onterecht door te breken tot de eredivisie. Geld en geluk, macht en mazzel spelen daarbij een rol. Wanna-be popster Ashlee Simpson weet daar bijvoorbeeld alles van. Enkele platenbonzen schoven haar gewillig naar voren en prompt staat de Amerikaanse jonge deerne voor een bomvol stadion te bewijzen dat ze niet kan zingen.

En zo is het ook met deze Comic Sans. Microsoft verspreidt het gratis via ieder Windows-systeem. Een Font-jury zou dit misbaksel meteen huilend naar huis sturen, terug in de gloeiende loodpot!

De Comic Sans is als een vals-zingende artiest. Nee, dat is niet te vergelijken met een Björk of een Siouxsie die op tegendraadse wijze ‘tegen’ de toon aan zingen of Avant Garde-lettertypen die soms heel aparte contrasten kunnen opleveren. Comic Sans blijft daarentegen altijd lelijk.

 

Een andere veelgemaakte vergelijking is dat Comic Sans net zoiets is als een clownspak: best lollig als je voor het circus werkt, maar beslist niet geschikt voor andere gelegenheden. Beperkt bruikbaar dus, voor bijvoorbeeld pannenkoekenhuizen en kinder-crèches.

 

Comic Sans Seriously Sucks

 

Maar ik kan ook heel professioneel, bijna wetenschappelijk, uitleggen waarom deze Comic Sans niet deugt. Elk lettertype heeft als kenmerkende bouwstenen: de vorm der letters (zowel apart als in combinatie met elkaar) en de spatiëring (van letters en woorden).

Mac Donalds Comic SansDe individuele lettervormen van de Comic Sans (de "glyphs") zijn niet eens zo heel erg beroerd. Ze hebben iets koddigs. De klunzige verhoudingen en schots-en-scheef getekende elementen van iedere letter uit het Comic Sans-alfabet zijn juist het verleidelijke van het font. Op zoek naar een handschrift-achtig font zullen velen daarom denken "ach, best grappig".

 

Het venijn zit echter in de combinaties van letters. Het onregelmatige karakter van Comic Sans-letters samen is echt te lelijk om lollig of contrastrijk over te komen. Her en der staan een paar letters lelijk naast elkaar te lummelen. En enige mate van gelijkvormigheid zit er ook nèt niet in. Het is dus vleesch noch visch.

Typografische nonchalance is namelijk bijzonder moeilijk, het is een paradox. Alleen echte "display" of "script"-fonts lukt dat goed - Comic Sans niet.

 

team Comic SansDan de spatiëring. Iedereen die vroeger wel eens Mecanorma- of PickUp-letters heeft geplakt of gewreven, weet dat je zèlf moet nadenken over de afstand tussen letters. Je creëert zo een bepaald ritme en een gevoel voor regelmaat. Een goed oog voor de optische uitlijning is daarbij onontbeerlijk.

Comic Sans-letters staan wat dat betreft als een stel ouwe fietswrakken naast elkaar. Vooral wanneer men een tekst helemaal in hoofdletters intikt (en geloof me, dat doen mensen die Comic Sans gebruiken maar al te graag) dan gaat het mis.

 

Smakeloze types

 

We Love Comic SansHet is ook typisch dat Comic Sans altijd te vinden is in combinatie met andere kenmerken van wansmaak en amateuristisch design: lukrake kleuren ("oh, ik heb nog geen groen gehad"), MS Office clip-art ("deze regenboog met sterren is mijn favoriet") en een overdaad aan effecten ("met die 3D-omtreklijn en schaduw wordt ‘t vast nog veel mooier").

 

scriptsfontsEn dat terwijl er al decennia lang uitstekende alternatieven zijn voor Comic Sans die wèl goede, uitgebalanceerde lettervormen hebben en ook van fatsoenlijke spatiëringstabellen zijn voorzien, bijvoorbeeld Chalkboard, Tekton of Marker Felt.

 

shield Ban Comic SansOm de tomeloze wildgroei van Comic Sans in te perken, zijn er enkele actiegroepen opgericht. De meest bekende is de "Ban Comic Sans" organisatie in Amerika. Op hun website kan je veel voorbeelden vinden van slecht gebruik van Comic Sans, maar ook speciale stickers bestellen. Deze kan je dan op alle borden, brieven en andere uitingen plakken waarin de Comic Sans is gebruikt.

 

I_Love_ComicSansJe kan het mensen eigenlijk niet kwalijk nemen dat ze de Comic Sans kiezen. Lange tijd was het op veel Windows-systemen het enige script-lettertype dat men gratis kreeg. Wat historie...

 

De geboorte van een lelijke letter

 

Wat heeft Vincent Connare zèlf te melden over de herkomst en het gebruik van zijn fraaie creatie? Op diverse websites circuleren enkele citaten uit emails van hem. Ik vat ze samen:

 

MS Bob Times"In 1994 viel mij op dat Microsoft een groot aantal lettertypen in een cartoon- en stripverhaal-stijl ontwikkelde. Microsoft wilde namelijk diverse "Fun Fonts" uitbrengen. Ik heb toen het idee opgevat om ook zo’n lettertype te ontwerpen, zoals dat ook in de meest bekende stripverhalen gebruikt werd. Cartoons in kranten gebruikten meestal een andere stijl lettertype. Ook werden in de tekstballonnen van stripverhalen vaak lettertypen voor technisch tekenwerk gebruikt.

 

Ik heb Comic Sans in oktober 1994 in eerste instantie voor een strip-achtige toepassing ontworpen, namelijk voor de "Microsoft Bob" hulpfunctie. Het team dat werkte aan "Microsoft 3D Movie Maker" heeft het ook opgepikt voor gebruik in hun tekstballonnen en dialoogvensters. Later werd het ook in Windows 95 en Explorer ingebouwd, ook omdat het juist is aangepast ("hinted") voor aangepast gebruik op beeldschermen."

 

Tot zover het feitelijke ontstaan en de historie van Comic Sans. Maar Vincent is niet te beroerd om ook het gebruik van zijn creatie te bekritiseren:

 

vincent connare preso"Ik heb wel een beetje begrip voor acties zoals "Ban Comic Sans", want het lettertype wordt regelmatig op niet-gepaste wijze gebruikt. Ik heb zelf ook goeie en slechte voorbeelden gezien: Disney gebruikt het op geslaagde wijze in advertenties, een Engelse rederij heeft op al hun boten een logo in Comic Sans laten schilderen... Maar ik vind het best grappig als ik in een restaurant word getrakteerd op mijn eigen lettertype in de menukaart.

Dat ze een foto van mijn persoonlijke website hebben genomen en voor hun "Ban Comic Sans"-actie gebruiken, vind ik ongepast. Ik heb geen invloed op de wijze waarop men mijn lettertype verspreidt en gebruikt. Misschien ben ik in de ogen van ontwerpers misschien de "Eminem" onder de typografen, maar daarnaast ben ik ook gewoon een te respecteren persoon."

 

Vincent Connare sketchTot slot meldt hij: "Als je verliefd bent op de Comic Sans, dan begrijp je niet veel van typografie. Als je de Comic Sans echter háát, dan begrijp je ook niet veel van typografie."

 

Vergeten maar nooit vergeven

 

Alle argumenten, schoonheidscommissies en typografische fijnproeverij ten spijt, blijft iedereen zich vergrijpen aan de Comic Sans. Hoe lang zou het duren eer men ‘m vergeten is? Net zo lang als Palatino populair was, omdat men die standaard en gratis bij de Apple LaserWriter kreeg? Vergeten doe ik de Comic Sans graag zo snel mogelijk. Maar ik zal het Connare en Microsoft nooit vergeven...

 

coen en sanderPas op: 1x per jaar is het Comic Sans Dag !

Een initiatief van de Coen & Sander Show,

waarin Connare in 2012 een interview gaf,

en waar ik ook een bijdrage aan leverde.

 

Artikel verscheen in MacFreak Magazine, 2005.

Je kan van deze tekst de PDF downloaden.

 

Anti Comic Sans

 

Bezoek Vincent Connare's website.

Bekijk Vincent Connare op YouTube.